Trần Vân Trang Bệnh Horton gây viêm ở nhiều động mạch như: động mạch não, cảnh, sống nền, tủy sống, mắt, hàm, lưỡi, chủ, chậu, mạc, treo, vành, phổi… Biểu hiện của bệnh Horton rất đa dạng, khó chẩn đoán sớm, tỷ lệ tử vong khoảng 10% do tổn thương tại các động mạch quan trọng của cơ thể.
Bệnh Horton gây viêm ở nhiều động mạch như: động mạch não, cảnh, sống nền, tủy sống, mắt, hàm, lưỡi, chủ, chậu, mạc, treo, vành, phổi… Biểu hiện của bệnh Horton rất đa dạng, khó chẩn đoán sớm, tỷ lệ tử vong khoảng 10% do tổn thương tại các động mạch quan trọng của cơ thể.
Horton là bệnh viêm động mạch khu trú chủ yếu ở động mạch thái dương nông. Hiện nay, người ta cho rằng đây là bệnh viêm động mạch toàn thân, trong đó chỉ có 1/3 trường hợp là viêm ở động mạch thái dương nông và các nhánh của động mạch cảnh ngoài.
Yếu tố dịch tễ
Bệnh Horton bùng phát ở nhiều nơi trên thế giới trong đó nhiều nhất là ở người da trắng, số ít ở châu Phi, ở Việt Nam đã ghi nhận vài chục trường hợp. Tỷ lệ mắc bệnh ở nữ cao gấp đôi nam. Bệnh gặp ở mọi lứa tuổi, nhưng phổ biến ở độ tuổi trên 60. Yếu tố di truyền có thể đóng vai trò quan trọng trong bệnh Horton.
Biểu hiện của bệnh
Bệnh bắt đầu chậm và diễn tiến thầm lặng. Các dấu hiệu xuất hiện ở mắt gặp nhiều theo thứ tự là: phù nề gai thị; tắc động mạch võng mạc trung tâm; nhìn đôi; thị trường thu hẹp; ám điểm trung tâm, đau hố mắt. Kèm theo là các triệu chứng: nhức đầu, đau cơ khớp, đai vùng thắt lưng, cơ đai vai; sốt; hội chứng thiếu máu…
Những triệu chứng ở đầu
Nhức đầu là triệu chứng nổi bật nhất, buộc bệnh nhân phải đi khám bệnh vì dùng thuốc giảm đau nào cũng không xoa dịu được cơn đau đầu. Đây là đặc điểm giúp cho chẩn đoán bệnh Horton. Điển hình là nhức đầu vùng thái dương một hoặc hai bên. Đau thường xuyên theo kiểu tăng cảm, đau cháy của da đầu, cơn đau đầu kịch phát xuất hiện đột ngột tại một điểm ở thái dương. Cơn đau thường diến ra không báo trước hay do một kích thích dù rất nhẹ như: gọng kính, lược chải tóc… bệnh nhân thường đau về đêm, cơn đau tăng lên do lạnh; đau thậm chí rất dữ dội, bệnh nhân phải lấy tay ôm đầu, vật vã, kêu la; cơn đau kéo dài trong 1-3 giờ, mỗi ngày xuất hiện hai ba cơn; có cơn kéo dài trên 10 giờ, mỗi ngày một cơn nên bệnh nhân đau đớn khổ sở vô cùng.
Triệu chứng toàn thân
Suy nhược cơ thể, chán ăn, gầy sút, sốt nhẹ hoặc sốt cao.
Giả viêm đa khớp gốc chi: có dấu hiệu thâm nhiễm viêm ở những cơ đai, đặc biệt là đai vai: đau phân bổ đều hai bên, có khi bệnh nhân phải nằm liệt giường nhưng không hạn chế vận động các khớp và không có tổn thương xương khớp trên phim chụp; và tỏ ra nhạy cảm với những thuốc chống viêm corticoid và không corticoid.
Tổn thương mắt: Có thể có hoặc không có biến chứng mù một mắt, sau đó lan sang mù cả hai mắt do tắc nghẽn hoàn toàn động mạch mắt. Tùy theo mức độ tổn thương động mạch mắt mà sự thể hiện các triệu chứng sẽ khác nhau: nhìn đôi, liệt cơ mắt, co đồng tử một bên, mù thoảng qua, ám điểm trung tâm, rối loạn thị trường, màn sương mù, sợ ánh sáng, ảo thị giác…
Các biểu hiện khác ít gặp và dễ nhầm lẫn với các bệnh khác như: Nhồi máu não, viêm dây thần kinh, phồng động mạch chủ, thiểu năng động mạch
chủ hay động mạch vành; bệnh phế quản, phổi; viêm động mạch ngoài sọ và trong sọ, viêm động mạch ở các chi.
xem thêm:
